Từ cú ngã của Trương Ngọc Ánh
Vụ việc diễn viên, nhà sản xuất phim Trương Ngọc Ánh bị khởi tố và bắt tạm giam vì cáo buộc lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản đang tạo làn sóng bàn luận trong giới giải trí.
Từ một ngôi sao điện ảnh, truyền hình với các tác phẩm như Áo lụa Hà Đông, Đồng tiền xương máu, Lục Vân Tiên, Hương Ga… cô đã chuyển sang kinh doanh bất động sản và lĩnh vực sắc đẹp.
Trương Ngọc Ánh tại cơ quan công an.
Tuy nhiên, hình ảnh của Trương Ngọc Ánh đã bị ảnh hưởng nghiêm trọng kể từ năm 2024 với các ồn ào liên quan đến kiện tụng và tranh chấp nợ nần, thậm chí nhìn thấy việc công khai bán tài sản để trả nợ đối tác sau cuộc thi Hoa hậu Trái Đất.
Sự việc cuối cùng dẫn đến việc cô bị cơ quan Công an Thành phố Hồ Chí Minh khởi tố và bắt tạm giam để điều tra sai phạm từ năm 2007, với cáo buộc lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản. Trương Ngọc Ánh đối diện mức án lên đến 20 năm tù, là dấu chấm hết cho hơn 30 năm sự nghiệp diễn xuất.
Sa lầy vào con đường phạm pháp
Tại Hollywood, vụ án của “siêu lừa” Zachary Horwitz (Zach Avery) là ví dụ điển hình. Từ năm 2020, Zach Avery được xem là một thế lực mới trong ngành phim ảnh với công ty 1inMM Productions, huy động vốn từ hơn 250 nhà đầu tư nhưng sau đó bị phát hiện sử dụng hợp đồng giả mạo, lừa đảo ít nhất 227 triệu USD.
Năm 2022, Horwitz bị kết án 20 năm tù, là một trong những vụ gian lận tài chính lớn nhất tại Hollywood trong thập kỷ qua. Chuyên gia Rachel Glassman từ tạp chí Guardian nhận xét rằng người nổi tiếng có lợi thế về thương hiệu nhưng dễ rơi vào rủi ro pháp lý nếu không có hệ thống quản trị và kiểm soát rủi ro phù hợp.
Cũng tại Mỹ, ca sĩ Sean Kingston chịu án 3,5 năm tù vì vụ gian lận mua sắm hàng xa xỉ bằng hóa đơn giả, chiếm đoạt hơn một triệu USD. Vụ việc cho thấy việc lợi dụng danh tiếng để xây dựng niềm tin kinh doanh rồi chiếm đoạt tài sản là rủi ro lớn đối với nghệ sĩ.
Tại châu Âu, trường hợp của ngôi sao điện ảnh Pháp Gérard Depardieu là bài học cảnh tỉnh. Ông từng bị điều tra với cáo buộc trốn thuế và rửa tiền, cuối cùng chịu án tù 3 năm. Việc ông chuyển sang Bỉ để tránh thuế đã gây nên làn sóng tranh cãi về nghĩa vụ công dân đối với nghệ sĩ.
Tại Hàn Quốc, nữ diễn viên Hwang Jung Eum bị khởi tố và bị kết án tù treo vì chiếm dụng hơn 4,34 tỷ won (tương đương 3,1 triệu USD) từ công ty riêng để đầu tư tiền điện tử và chi tiêu cá nhân. Đây là lời cảnh báo về rủi ro pháp lý khi nghệ sĩ sử dụng công ty làm công cụ đầu tư cá nhân.
Mổ xẻ nguyên nhân ngã ngựa
Các chuyên gia nhận định nghệ sĩ lấn sân sang kinh doanh thường dễ sa lầy do sử dụng danh tiếng như bảo chứng cho đầu tư, thiếu kỹ năng quản trị và kiểm soát rủi ro. Thương hiệu cá nhân có thể giúp tiếp cận thị trường nhưng sản phẩm kém chất lượng và quản lý yếu kém sẽ dẫn đến thất bại.
Nghiên cứu tại Đại học Sư phạm Đài Loan cho thấy nghệ sĩ tự làm chủ doanh nghiệp gánh chịu toàn bộ trách nhiệm tài chính và pháp lý, trong khi công chúng đánh giá họ theo tiêu chuẩn của người nổi tiếng, khiến sai sót bị phóng đại.
Báo cáo trên Business Insider nhấn mạnh thương hiệu gắn với người nổi tiếng hấp dẫn song cũng tiềm ẩn rủi ro. Việc điều hành và huy động vốn cần giám sát kỹ càng, không để khủng hoảng hình ảnh hay tài chính làm sụp đổ giá trị thương hiệu.
Sự mở rộng kinh doanh không phải sai lầm, vấn đề là nghệ sĩ cần tái cấu trúc thương hiệu cá nhân thành doanh nghiệp chuyên nghiệp và phân tách rõ vai trò giữa hình ảnh và quản trị.
Theo tạp chí Journal of Student Research, hơn 60% doanh nghiệp do người nổi tiếng sáng lập không tồn tại quá 3 năm do thiếu kỹ năng quản lý, tài chính và tầm nhìn chiến lược. Chỉ có khoảng 25-30% mô hình tách biệt được duy trì lâu dài.
Từ trường hợp Trương Ngọc Ánh và các án lệ quốc tế, nghệ sĩ khi bước vào thương trường phải đối mặt với quản trị lỏng lẻo, khó kiểm soát rủi ro pháp lý, đồng thời chịu trách nhiệm tài chính và pháp luật, cùng với sức ép từ dư luận công chúng.
