Ava DuVernay thúc đẩy sự đa dạng và đưa các câu chuyện của người da màu lên màn ảnh.

Quốc tịch: American

Ngày sinh: August 24, 1972

Link Facebook: Ava DuVernay

Link Instagram: ava

Link Tiktok: không có thông tin

Khi nhắc đến những nhà làm phim có tầm ảnh hưởng lớn trong thế kỷ 21, không thể không nhắc đến Ava DuVernay. Không chỉ là một đạo diễn tài năng, bà còn là biểu tượng của sự thay đổi trong ngành công nghiệp điện ảnh, nơi những câu chuyện về người da màu và các cộng đồng thiểu số thường bị gạt ra ngoài lề. Với tầm nhìn xa trông rộng và quyết tâm không ngừng, DuVernay đã biến những trải nghiệm cá nhân, những nỗi đau lịch sử và khát vọng công lý thành những tác phẩm nghệ thuật sâu sắc, lay động hàng triệu khán giả trên toàn thế giới.

Từ những bộ phim tài liệu chấn động như 13th đến những tác phẩm điện ảnh hoành tráng như Selma, DuVernay không chỉ kể chuyện—bà còn tạo ra những cuộc đối thoại xã hội quan trọng. Sự nghiệp của bà là minh chứng cho việc nghệ thuật có thể trở thành công cụ mạnh mẽ để thay đổi nhận thức, thách thức định kiến và mở rộng không gian cho những giọng nói bị bỏ quên. Nhưng điều làm nên sự khác biệt của DuVernay không chỉ là tài năng nghệ thuật, mà còn là cam kết bền bỉ trong việc thúc đẩy sự đa dạng, không chỉ trên màn ảnh mà còn đằng sau hậu trường, nơi những quyết định quan trọng được đưa ra.

Trong một ngành công nghiệp vẫn còn nhiều rào cản đối với phụ nữ và người da màu, DuVernay đã chứng minh rằng sự đa dạng không chỉ là một lý tưởng đạo đức, mà còn là chìa khóa để tạo ra những tác phẩm phong phú, chân thực và có sức ảnh hưởng lâu dài. Bài viết này sẽ khám phá hành trình của bà, từ những bước đầu tiên trong sự nghiệp đến những dự án đột phá, cũng như tầm ảnh hưởng của bà trong việc định hình lại bộ mặt của Hollywood.

Ava DuVernay: Từ người quan sát đến người kể chuyện

Không phải ai sinh ra cũng biết mình sẽ trở thành một nhà làm phim. Ava DuVernay cũng vậy. Trước khi bước chân vào thế giới điện ảnh, bà đã có một sự nghiệp thành công trong lĩnh vực quan hệ công chúng, làm việc cho các hãng phim lớn và tiếp xúc với cách hoạt động của ngành công nghiệp giải trí. Chính những trải nghiệm này đã giúp bà nhận ra một điều quan trọng: những câu chuyện về người da màu, đặc biệt là phụ nữ da màu, hầu như vắng bóng trên màn ảnh. Và nếu có, chúng thường bị kể qua lăng kính của người khác, thiếu đi sự chân thực và chiều sâu.

DuVernay bắt đầu sự nghiệp làm phim của mình với tư cách là một nhà sản xuất độc lập, tự tay viết kịch bản, đạo diễn và thậm chí tự phân phối các tác phẩm của mình. Bộ phim đầu tay I Will Follow (2010) là một câu chuyện nhỏ nhưng sâu lắng về nỗi đau mất mát và sự chữa lành, được đánh giá cao nhờ cách kể chuyện tinh tế và diễn xuất chân thực. Đây không chỉ là bước đi đầu tiên của bà trong ngành điện ảnh, mà còn là tuyên ngôn về phong cách làm phim của DuVernay: tập trung vào con người, vào những cảm xúc phức tạp và những mẩu chuyện thường ngày nhưng đầy sức mạnh.

Một trong những đặc điểm nổi bật trong cách kể chuyện của DuVernay là khả năng biến những đề tài xã hội phức tạp thành những tác phẩm nghệ thuật dễ tiếp cận nhưng không kém phần sâu sắc. Bà không bao giờ rơi vào cái bẫy của việc giảng giải hay tuyên truyền một chiều. Thay vào đó, bà để khán giả tự cảm nhận, tự đặt câu hỏi và tự tìm câu trả lời thông qua những nhân vật và tình huống được xây dựng một cách tỉ mỉ. Điều này không chỉ làm nên sự khác biệt trong các tác phẩm của bà, mà còn giúp chúng vượt qua rào cản văn hóa và đến được với khán giả toàn cầu.

Sự chuyển mình từ phim tài liệu đến điện ảnh: Khi nghệ thuật gặp công lý xã hội

Nếu như I Will Follow là bước khởi đầu khiêm tốn, thì Middle of Nowhere (2012) đã đưa tên tuổi của Ava DuVernay lên một tầm cao mới. Bộ phim không chỉ giành giải Đạo diễn xuất sắc tại Liên hoan phim Sundance—làm bà trở thành người phụ nữ da màu đầu tiên đạt được thành tích này—mà còn khẳng định vị thế của bà như một giọng nói quan trọng trong điện ảnh độc lập. Middle of Nowhere kể câu chuyện về một người phụ nữ da màu phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn khi chồng mình bị tù, một đề tài phản ánh thực tế đau lòng của nhiều gia đình người da màu ở Mỹ.

Tuy nhiên, chính Selma (2014) mới là tác phẩm đưa DuVernay trở thành một trong những đạo diễn được chú ý nhất Hollywood. Bộ phim tái hiện cuộc tuần hành từ Selma đến Montgomery năm 1965, một sự kiện lịch sử trong phong trào đấu tranh cho quyền bầu cử của người da màu ở Mỹ. Dù gặp phải không ít tranh cãi xung quanh việc miêu tả tổng thống Lyndon B. Johnson, Selma vẫn được đánh giá cao nhờ cách kể chuyện hùng hồn, diễn xuất xuất sắc (đặc biệt là David Oyelowo trong vai Martin Luther King Jr.) và khả năng truyền tải sức mạnh của sự đoàn kết và kiên trì.

Nhưng có lẽ, tác động lớn nhất của DuVernay không nằm ở những giải thưởng hay doanh thu phòng vé, mà ở cách bà sử dụng điện ảnh như một công cụ để giáo dục và thức tỉnh. Selma không chỉ là một bộ phim lịch sử; nó là lời nhắc nhở về những cuộc đấu tranh vẫn còn tiếp diễn, về sự bất công vẫn còn tồn tại và về trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc thay đổi xã hội. Điều này càng được thể hiện rõ ràng hơn trong 13th (2016), bộ phim tài liệu chấn động về hệ thống tù nhân và sự phân biệt chủng tộc có hệ thống ở Mỹ.

13th không chỉ là một tác phẩm điện ảnh—nó là một bài giảng lịch sử, một lời cáo buộc và một cuộc kêu gọi hành động. DuVernay đã sử dụng những hình ảnh lưu trữ, những cuộc phỏng vấn với các chuyên gia và những câu chuyện cá nhân để vạch trần cách mà hệ thống tư pháp Mỹ đã và đang đối xử bất công với người da màu, từ thời kỳ nô lệ cho đến ngày nay. Bộ phim không chỉ giành giải thưởng tại Liên hoan phim Sundance mà còn được đề cử Oscar, khẳng định vị thế của DuVernay như một nhà làm phim dám đối mặt với những vấn đề nhức nhối nhất của xã hội.

Tạo dựng không gian cho những giọng nói mới: Vai trò của DuVernay trong việc thúc đẩy đa dạng

Ava DuVernay không chỉ dừng lại ở việc kể những câu chuyện của riêng mình. Bà còn tích cực tạo điều kiện để những giọng nói khác, đặc biệt là phụ nữ và người da màu, có cơ hội được lắng nghe. Một trong những dự án đáng chú ý nhất của bà trong lĩnh vực này là ARRAY, một tổ chức phi lợi nhuận do bà đồng sáng lập, nhằm mục đích phân phối và quảng bá các tác phẩm điện ảnh của những nhà làm phim từ các cộng đồng thiểu số.

ARRAY không chỉ là một nền tảng phân phối phim; nó còn là một phong trào nhằm thay đổi cách mà những câu chuyện đa dạng được tiếp nhận và đánh giá. Thông qua ARRAY, DuVernay đã giúp đưa nhiều tác phẩm độc lập, có chất lượng nghệ thuật cao nhưng ít được chú ý, đến với khán giả rộng lớn hơn. Những bộ phim như The Square, Whose Streets? và Jeannette: The Childhood of Joan of Arc đều đã được ARRAY giới thiệu và quảng bá, chứng minh rằng sự đa dạng không chỉ làm phong phú thêm nội dung điện ảnh mà còn mở ra những góc nhìn mới mẻ, bất ngờ.

Ngoài ARRAY, DuVernay còn tham gia vào nhiều sáng kiến khác nhằm thúc đẩy sự đa dạng trong ngành công nghiệp điện ảnh. Bà là một trong những người tiên phong trong việc yêu cầu các hãng phim lớn cam kết tạo cơ hội bình đẳng cho các nhà làm phim và diễn viên da màu. Bà cũng thường xuyên tổ chức các buổi hội thảo, lớp học và chương trình đào tạo dành cho những người trẻ tuổi muốn theo đuổi sự nghiệp trong lĩnh vực điện ảnh, đặc biệt là những người đến từ các cộng đồng thiếu cơ hội.

Một trong những ví dụ điển hình về cam kết của DuVernay đối với sự đa dạng là dự án Queen Sugar, một bộ phim truyền hình dài tập do bà đồng sáng tạo và điều hành sản xuất. Queen Sugar không chỉ nổi bật nhờ cốt truyện hấp dẫn về một gia đình da màu ở Louisiana, mà còn bởi cách mà bộ phim được sản xuất: toàn bộ đội ngũ đạo diễn của mùa đầu tiên đều là phụ nữ, một điều hiếm thấy trong ngành công nghiệp truyền hình. DuVernay đã chứng minh rằng việc tạo cơ hội cho phụ nữ và người da màu không chỉ là một hành động mang tính biểu tượng, mà còn có thể mang lại những kết quả nghệ thuật xuất sắc.

Thách thức định kiến và định hình lại Hollywood

Hollywood từ lâu đã được coi là một ngành công nghiệp khó tiếp cận đối với phụ nữ và người da màu. Những rào cản không chỉ nằm ở việc thiếu cơ hội, mà còn ở những định kiến sâu sắc về loại câu chuyện nào đáng được kể và ai là người có quyền kể chúng. Ava DuVernay đã và đang thách thức những định kiến đó bằng cả hành động và lời nói.

Một trong những trận chiến lớn nhất của DuVernay là việc đấu tranh cho sự công bằng trong cách mà các câu chuyện về người da màu được kể. Bà đã nhiều lần chỉ trích việc Hollywood thường rơi vào cái bẫy của việc “kể chuyện về người da màu qua lăng kính của người da trắng”, nơi những nhân vật da màu chỉ tồn tại để phục vụ cho câu chuyện của nhân vật da trắng. Trong các tác phẩm của mình, DuVernay luôn đặt nhân vật da màu vào trung tâm, với những động lực, mâu thuẫn và cảm xúc phức tạp của riêng họ.

Bà cũng không ngại đối đầu với những vấn đề nhạy cảm trong ngành công nghiệp. Khi Selma bị chỉ trích vì cách miêu tả tổng thống Lyndon B. Johnson, DuVernay đã bảo vệ quyết định nghệ thuật của mình và nhấn mạnh rằng bộ phim không phải là một tài liệu lịch sử mà là một tác phẩm nghệ thuật, nơi sự sáng tạo và góc nhìn cá nhân đóng vai trò quan trọng. Điều này không chỉ thể hiện sự tự tin của bà trong vai trò là một nghệ sĩ, mà còn gửi đi một thông điệp mạnh mẽ: những nhà làm phim da màu có quyền kể câu chuyện của mình theo cách của họ, mà không cần phải xin phép hay né tránh những chủ đề gây tranh cãi.

DuVernay cũng là một trong những giọng nói hàng đầu trong phong trào #OscarsSoWhite, nơi bà lên tiếng phê phán việc thiếu vắng sự đa dạng trong các đề cử Oscar. Bà không chỉ dừng lại ở việc chỉ trích, mà còn đề xuất những giải pháp cụ thể, như việc tăng cường đầu tư vào các dự án của nhà làm phim da màu và tạo ra những cơ chế minh bạch hơn trong quá trình đề cử. Những nỗ lực của bà đã góp phần thúc đẩy những thay đổi tích cực trong ngành công nghiệp, mặc dù con đường vẫn còn rất dài phía trước.

Tương lai của điện ảnh đa dạng: Di sản và tầm ảnh hưởng của Ava DuVernay

Khi nhìn lại sự nghiệp của Ava DuVernay, có thể thấy rằng bà không chỉ là một nhà làm phim tài năng, mà còn là một người mở đường, một người thầy và một nhà hoạt động xã hội. Những tác phẩm của bà không chỉ giành được những giải thưởng danh giá, mà còn tạo ra những tác động sâu rộng trong xã hội, khơi dậy những cuộc đối thoại về chủng tộc, công lý và quyền con người.

Một trong những dự án gần đây nhất của DuVernay, When They See Us (2019), một loạt phim ngắn tập về vụ án Central Park Five, đã một lần nữa chứng minh khả năng của bà trong việc biến những sự kiện lịch sử thành những câu chuyện đầy sức mạnh và cảm xúc. Bộ phim không chỉ nhận được những đánh giá tích cực từ giới phê bình, mà còn góp phần đưa vụ án trở lại ánh sáng công chúng, thúc đẩy những cuộc thảo luận về sự bất công trong hệ thống tư pháp và tác động lâu dài của sự phân biệt chủng tộc.

DuVernay cũng đang tiếp tục mở rộng ảnh hưởng của mình sang lĩnh vực truyền hình và các nền tảng kỹ thuật số. Với sự bùng nổ của các dịch vụ streaming như Netflix, bà có cơ hội tiếp cận khán giả toàn cầu với những câu chuyện mà trước đây có thể bị các hãng phim truyền thống từ chối. Điều này không chỉ mở ra những khả năng mới cho sự sáng tạo của bà, mà còn tạo ra những không gian mới cho các nhà làm phim da màu khác thể hiện tài năng của mình.

Nhưng có lẽ, di sản lớn nhất của Ava DuVernay không nằm ở những giải thưởng hay những tác phẩm nổi tiếng, mà ở cách bà đã truyền cảm hứng cho một thế hệ nhà làm phim mới. Nhiều nghệ sĩ trẻ, đặc biệt là phụ nữ và người da màu, đã nhìn thấy trong DuVernay một tấm gương về sự kiên trì, dòng máu và khả năng vượt qua mọi rào cản. Bà đã chứng minh rằng điện ảnh không chỉ là một ngành công nghiệp giải trí, mà còn là một công cụ mạnh mẽ để thay đổi thế giới.

Khi ngành công nghiệp điện ảnh tiếp tục đối mặt với những thách thức về sự đa dạng và bao hàm, Ava DuVernay vẫn là một trong những giọng nói quan trọng nhất, không ngừng đẩy mạnh những ranh giới và mở rộng không gian cho những câu chuyện chưa được kể. Bà không chỉ đưa những câu chuyện của người da màu lên màn ảnh, mà còn đảm bảo rằng những câu chuyện đó được kể một cách chân thực, đầy cảm xúc và có sức ảnh hưởng lâu dài. Và trong một thế giới nơi mà những giọng nói thiểu số vẫn còn bị bỏ quên, điều đó quan trọng hơn bao giờ hết.